Główne zmiany w zasadach organizacji loterii od 1 kwietnia 2017

Praktyczne aspekty Ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o grach hazardowych oraz niektórych innych ustaw z perspektywy organizatora loterii promocyjnych i audioteksowych

W dniach 1 kwietnia 2017 roku i 1 lipca 2017 roku (w zakresie przepisów, dla których przewidziano późniejszy termin obowiązywania) wchodzi w życie nowelizacja ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o grach hazardowych oraz niektórych innych ustaw ogłoszona w Dzienniku Ustaw z dnia 13 stycznia 2017 r (Dz. U. z 2017 poz. 88) (dalej: „Ustawa”). Wprowadza ona szereg zmian do Ustawy o grach hazardowych z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 471, 1948 i 2260) (dalej: „Ustawa nowelizowana”).

W niniejszym tekście omówione zostały główne konsekwencje zmiany istotne dla organizatorów loterii promocyjnych i audioteksowych.

Moim dążeniem jest omówienie praktycznych aspektów wymagań implikujących konieczność zmiany procedur lub dokumentacji wobec dotychczas obowiązującej praktyki organizacji dwóch najbardziej popularnych typów loterii. Podczas lektury ustawy zidentyfikowałem 9 głównych zmian w stosunku do dotychczasowych zasad organizacji loterii. Niniejszy tekst nie wyczerpuje tematu, stanowi jednak omówienie najważniejszych moim zdaniem wniosków płynących z Ustawy.

Zmiana nr 1. Wprowadzenie definicji gier hazardowych oraz urządzenia losującego

Ustawa wprowadza definicję gier hazardowych, wymieniając rodzaje gier, które mieszczą się w tym pojęciu. Wśród nich w art. 1 ust. 2 przeczytać możemy, iż grami hazardowymi są między innymi gry losowe, zaś w art. 2 ust. 1 iż grami losowymi są między innymi loteria promocyjna i audioteksowa. Nie podlega zatem wątpliwości, iż organizator loterii promocyjnej lub audioteksowej jest organizatorem gier hazardowych.

W treści Ustawy nowelizowanej wprowadzono art. 4 ust. 1 pkt 2 tiret 4, a w nim definicję urządzenia losującego – przez które rozumie się urządzenie służące do ustalania wyników gry w loteriach pieniężnych, loteriach audioteksowych, grach liczbowych, loteriach promocyjnych i loteriach fantowych. Na dzień pisania niniejszego tekstu nie zostały opublikowane żadne akty wykonawcze do Ustawy nowelizowanej, które regulowałyby zasady stosowania urządzeń losujących w obliczu urządzeń do gier, przy wykorzystaniu których dokonywane są losowania w realizowanych dotychczas loteriach.

Co więcej w świetle znowelizowanych zapisów art. 5 ust. 1 pkt 1b Ustawy urządzanie gier hazardowych przez sieć Internet, z wyjątkiem zakładów wzajemnych i loterii promocyjnych, jest objęte monopolem Państwa. Oznacza to, iż loteria audioteksowa prowadzona przez sieć Internet (z zastrzeżeniem wątpliwości, o którym mowa na końcu niniejszego tekstu) stanowić będzie monopol Państwa.

Zmiana nr 2. Obostrzenie co do struktury właścicielskiej organizatora loterii audioteksowych

Nowelizacja wprowadza nową treść art. 11 Ustawy znowelizowanej. W brzmieniu obowiązującym do końca marca 2017 r. artykuł ten precyzował wymogi, jakie winni spełniać udziałowcy i akcjonariusze podmiotów organizujących gry cylindryczne, gry w karty, gry
w kości, gry na automatach, gry bingo pieniężne oraz zakłady wzajemne. Od 1 kwietnia 2017 r. warunki te winni spełniać również udziałowcy i akcjonariusze podmiotów organizujących loterie audioteksowe. Główne z wymogów, o których mowa w zdaniu poprzedzającym, obejmują następujące warunki wymienione w Ustawie:

wobec spółki lub jej akcjonariuszy (wspólników) posiadających akcje (udziały), których wartość przekracza 10% kapitału zakładowego spółki, lub członków zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, lub prokurentów spółki będących osobami fizycznymi, osobami prawnymi lub spółkami niemającymi osobowości prawnej, nie istnieją uzasadnione zastrzeżenia z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, bezpieczeństwa interesów ekonomicznych państwa, a także przestrzegania przepisów regulujących przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;
członkowie zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki posiadają obywatelstwo polskie lub obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, z tym że wymogu tego nie stosuje się do spółek, o których mowa w art. 7a ust. 1;
przed organami wymiaru sprawiedliwości państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym nie toczy się postępowanie przeciwko podmiotom wymienionym w pkt 1 w sprawach
o przestępstwa związane z praniem pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu;
spółce, o której mowa w pkt 1, w terminie 6 lat przed datą złożenia wniosku
o koncesję lub zezwolenie nie cofnięto koncesji lub zezwolenia z powodów określonych w art. 59 ust. 1 pkt 2;
akcjonariusze (wspólnicy), o których mowa w pkt 1, nie byli akcjonariuszami (wspólnikami) posiadającymi akcje (udziały), których wartość przekraczała 10% kapitału zakładowego spółki, w spółce, której w terminie 6 lat przed datą złożenia wniosku o koncesję lub zezwolenie cofnięto koncesję lub zezwolenie z powodów określonych w art. 59 ust. 1 pkt 2;
członkowie zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, lub prokurenci, o których mowa w pkt 1, nie byli członkami zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, lub prokurentami w spółce, której w terminie 6 lat przed datą złożenia wniosku o koncesję lub zezwolenie cofnięto koncesję lub zezwolenie z powodów określonych w art. 59 ust. 1 pkt 2.

Zmiana nr 3. Dodatkowe obowiązki związane ze stronami WWW, przy użyciu których uczestnicy zgłaszają się do loterii promocyjnej i audioteksowej

W znowelizowanym art. 15 d zapisano, iż podmiot urządzający gry hazardowe przez sieć Internet może wykorzystywać do ich urządzania wyłącznie stronę internetową, której krajowa domena najwyższego poziomu jest przypisana do polskich stron internetowych. Na wcześniejszym etapie niniejszego tekstu ustalone zostało już, iż loteria promocyjna i audioteksowa są grami hazardowymi.

Abstrahując od dyskusji, jak należy rozumieć pojęcie „urządzania gry hazardowej przez sieć Internet”, przyjmuję restrykcyjne stanowisko, iż umożliwienie Uczestnikom przystąpienia do loterii za pośrednictwem strony WWW oznacza urządzanie loterii przez sieć Internet.

Nadto podmiot urządzający gry hazardowe przez sieć Internet jest obowiązany prowadzić, w czasie rzeczywistym, w urządzeniu archiwizującym usytuowanym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, archiwizację wszelkich danych związanych z urządzaną grą hazardową, w tym wymienianych między tym podmiotem a uczestnikiem gier hazardowych, pozwalających na ustalenie przebiegu i wyniku gier hazardowych oraz przeprowadzanych transakcji wynikających z tych gier oraz danych niezbędnych do identyfikacji uczestnika gier hazardowych.

Co więcej, podmiot urządzający gry hazardowe przez sieć Internet jest obowiązany zapewnić organom Krajowej Administracji Skarbowej dostęp, w tym dostęp zdalny, do danych, o których mowa powyżej, przechowywanych w urządzeniu archiwizującym oraz udostępnić w tym celu odpowiednie narzędzia i oprogramowanie zapewniające bezpieczeństwo danych. Dostęp ten powinien umożliwiać odczytywanie, kopiowanie i przetwarzanie skopiowanych danych. Trudno na tym etapie odpowiedzieć, czy dostęp taki należy zapewnić na etapie składania wniosku o wydanie zezwolenia, przy okazji informowania o planowanym rozpoczęciu urządzania loterii, czy też dopiero po jej rozpoczęciu.

Finalnie podmiot urządzający gry hazardowe przez sieć Internet zapewnia bezpieczeństwo archiwizowanych i udostępnianych danych, zaś dane te są przechowywane przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym dokonano ich archiwizacji. Po upływie tego okresu podmiot urządzający gry hazardowe przez sieć Internet usuwa dane.

Zmiana nr 4. Obowiązek zamieszczania dodatkowych komunikatów na stronach internetowych loterii oraz wdrożenia dodatkowego regulaminu odpowiedzialnej gry

Zgodnie z dodanym do treści Ustawy nowelizowanej art. 15i. w celu zapewnienia ochrony uczestników gry przed negatywnymi skutkami hazardu, podmiot prowadzący działalność w zakresie gier hazardowych (a więc także, jak ustaliliśmy, loterii promocyjnych i audioteksowych) urządzanych przez sieć Internet ma obowiązek między innymi wdrożyć regulamin odpowiedzialnej gry, obejmujący w szczególności:

wymóg umieszczenia, w widoczny sposób, na stronie internetowej wykorzystywanej do urządzania gry hazardowej:
a) informacji o podmiocie oferującym gry hazardowe i sposobie kontaktu z nim,
b) informacji o zezwoleniu na urządzanie gier wskazującej jego zakres przedmiotowy, termin ważności oraz nazwę organu, który go udzielił – w przypadku gdy zezwolenie to jest wymagane,
c) regulaminu gry,
d) informacji o zakazie gry osobom poniżej 18. roku życia[1],
e) informacji o ryzyku związanym z hazardem,
f) nazw instytucji świadczących pomoc osobom z problemami hazardowymi wraz z linkiem do strony tych instytucji;
procedurę weryfikacji ukończenia 18. roku życia przez uczestników gry;
procedurę rejestracji gracza na koncie gracza lub tymczasowym koncie gracza jako warunku rozpoczęcia i prowadzenia gry;
mechanizmy umożliwiające uczestnikom gry kontrolę swojej aktywności na stronie internetowej wykorzystywanej w grze hazardowej;
mechanizmy uniemożliwiające uczestnikom gry, grę po wyczerpaniu środków na koncie gracza;
zapewnienie ochrony małoletnich przy sposobie prezentacji informacji handlowych na stronie internetowej

Regulamin odpowiedzialnej gry organizator przedstawia ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych do zatwierdzenia oraz udostępnia na stronie internetowej nie później niż z chwilą rozpoczęcia urządzania gier. Literalne zrozumienie wyżej wymienionych przepisów wskazuje, iż w pierwszej kolejności po uzyskaniu zezwolenia na organizację loterii należy przygotować regulamin odpowiedzialnej gry, wpisując w jego treść między innymi termin ważności zezwolenia, a następnie przedstawienie regulaminu odpowiedzialnej gry ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych do zatwierdzenia.

Zmiana nr 5. Obowiązek ewidencjonowania wygranych od kwoty 2280 zł w miejsce dotychczasowych 20000 zł

Zgodnie ze znowelizowaną treścią art. 20 ust. 5 Ustawy nowelizowanej podmiot urządzający gry hazardowe jest obowiązany prowadzić ewidencję wypłaconych (wydanych) wygranych, których wartość wynosi co najmniej 2280 zł.

Zmiana nr 6. Likwidacja obowiązku posiadania świadectwa zawodowego przez osoby sprawujące nadzór nad urządzaniem loterii

Zgodnie ze znowelizowaną treścią art. 24 ust. 1 Ustawy zniesiono obowiązek posiadania przez osoby nadzorujące organizację loterii świadectwa zawodowego. Obowiązek ten zastąpiony został wymogiem odbycia szkolenia z zakresu przepisów o grach hazardowych i regulaminów urządzanych gier w zakresie niezbędnym do wykonywania czynności związanych z nadzorowaniem i prowadzeniem gier.

Przy czym zgodnie z nowo dodanym art. 24 b ust. 1 Ustawy szkolenie z zakresu przepisów o grach hazardowych i regulaminów urządzanych gier prowadzi podmiot urządzający gry hazardowe, w tym podmiot urządzający gry przez sieć Internet, lub jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową. Podmioty te po zakończeniu szkolenia są obowiązane wydać uczestnikowi szkolenia pisemne zaświadczenie o odbyciu szkolenia. Szkolenie będzie ważne przez okres 3 lat.

Nadto podmiot urządzający gry hazardowe prowadzi w formie papierowej rejestr zaświadczeń pracowników, obejmujący dane pracownika, datę szkolenia, dane podmiotu wystawiającego zaświadczenie oraz numer zaświadczenia, do którego dołącza kopię zaświadczenia, poświadczoną za zgodność z oryginałem, którego oryginał znajduje się w aktach osobowych pracownika.

Co więcej, Ustawa wprowadziła zmianę do Ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. poz. 1947 i 2255) w zakresie art. 4 pkt 3, zgodnie z treścią którego podmiot urządzający gry hazardowe ma obowiązek przeszkolenia w terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie Ustawy osób zatrudnionych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, które nie posiadają świadectwa zawodowego oraz 2) osób zatrudnionych w okresie do 2 miesięcy po dniu wejściu w życie niniejszej ustawy. Szczególną uwagę zwrócić należy na brak zawężenia obowiązku szkolenia osób zajmujących się organizacją, prowadzeniem czy nadzorem gier hazardowych. Mowa jest o „osobach zatrudnionych”.

Zmiana nr 7. Dodatkowe dokumenty wymagane do złożenia wraz z wnioskiem
o urządzenie loterii promocyjnej i audioteksowej

Nowelizacja art. 39 pkt 9 oraz art. 39a pkt 9 wprowadza obowiązek składania wraz
z wnioskiem o urządzenie loterii promocyjnej i audioteksowej aktualnego zaświadczenia
o niezaleganiu z zapłatą należności celnych.

Zmiana nr 8. Wprowadzenie nieistniejących dotąd opłat

Nierzadko w praktyce dnia codziennego wynikała konieczność wystąpienia z wnioskiem
o zmianę zezwolenia na urządzenie loterii bądź na mocy art. 2 ust. 6 i 7 zwrócenie się
o wydanie decyzji, czy planowana akcja promocyjna jest loterią i podlega rygorowi Ustawy nowelizowanej. Czynności te dotychczas nie wiązały się z ponoszeniem kosztów. Nowelizacja art. 68 Ustawy w związku z nowelizacją art. 69 przewidziała: 1) opłatę „za zmianę koncesji lub zezwolenia” w wysokości 200% kwoty bazowej, 2) „opłatę za rejestrację automatu do gier, urządzenia losującego lub urządzenia do gier” w wysokości 50% kwoty bazowej oraz 3) opłatę „za rozpatrzenie wniosku o rozstrzygnięcie charakteru gier, o którym mowa w art. 2 ust 6” w wysokości 200% kwoty bazowej.

Przypomnijmy, iż zgodnie z art. art. 70 ustawy kwota bazowa dla danego roku kalendarzowego jest równa kwocie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego w obwieszczeniu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Głównego Urzędu Statystycznego. Na dzień pisania niniejszego tekstu wysokość kwoty bazowej wynosi 4244,58 zł (por. Dziennik Urzędowy Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 21 lipca 2016 r. poz. 28).

Nadto w ustawie zapisano, iż Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, wzór wniosku o wydanie decyzji, o której mowa w ust. 6 ustawy, mając na uwadze potrzebę zapewnienia jednolitości wniosków i sprawnej realizacji zadań w tym zakresie, gdyż dotychczas wzór takiego wniosku nie istniał.

Zmiana nr 9. Wprowadzenie bezwarunkowych obowiązków sprawozdawczych

Dotychczasowa treść art. 79 Ustawy wymagała przekazywania informacji dotyczących podmiotów prowadzących działalność w zakresie gier hazardowych (druki IGH 1 oraz IGH 1a) na żądanie ministra właściwego do spraw finansów publicznych lub właściwych dyrektorów izb celnych. W znowelizowanej ustawie wprowadzono pkt 2, w ramach którego podmioty urządzające i prowadzące działalność w zakresie gier hazardowych są obowiązane przekazywać odpowiednio właściwemu do udzielenia zezwolenia ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych lub dyrektorowi izby administracji skarbowej, w terminie do 21. dnia miesiąca następującego po każdym kwartale kalendarzowym, zestawienie danych ekonomiczno-finansowych w zakresie działalności ze szczególnym uwzględnieniem obrotów, wyniku finansowego, wskaźników ekonomicznych, a zwłaszcza wskaźnika zatrudnienia, oraz wskaźników statystycznych uzyskiwanych przez te podmioty.

Zmieniono także zakres kar określonych w art. 89, jednakże niniejszy tekst poświęcony jest aspektom praktycznym organizacji loterii promocyjnych i audioteksowych, zaś zagadnienie to wykracza poza tematykę materiału.

Ustawa wprowadza też szereg wątpliwości

Główna z nich wynika z treści art. 2 pkt 11, w którym wprowadzono nową definicję loterii audioteksowej. Obecnie pod pojęciem loterii audioteksowych rozumie się takie gry, w których uczestniczy się przez odpłatne:
a) połączenie telefoniczne, b) wysyłanie wiadomości tekstowych z użyciem publicznej sieci telekomunikacyjnej. Równocześnie w art. 5 dodano ustęp 1b, z którego wynika, iż urządzanie gier hazardowych przez sieć Internet, z wyjątkiem zakładów wzajemnych i loterii promocyjnych, jest objęte monopolem Państwa. Ponieważ w zdaniu poprzedzającym nie wymieniono loterii audioteksowych, literalnie czytając przepisy ustawy należy dojść do wniosku, iż urządzanie loterii audioteksowych, w ramach których zgłoszenia można przesyłać zarówno za pośrednictwem SMS, jak i strony WWW, jest monopolem Państwa.

Tekst ten będzie uzupełniany na bieżąco wraz z publikacją spodziewanych aktów wykonawczych.

Finalnie proszę pamiętać, iż powyższy tekst nie ma charakteru porady prawnej, zaś pisany jest jedynie z perspektywy podmiotu aktywnie działającego w zakresie organizacji loterii promocyjnych i audioteksowych.

dr Tomasz Makaruk
Prezes Zarządu i360 Sp. z o.o.
Warszawa, 27 lutego 2017 r.

[1] W tym punkcie uwidacznia się sprzeczność z zapisami art. 27 ust 2 Ustawy nowelizowanej, w ramach którego wymóg ukończenia 18. roku życia nie dotyczy uczestników loterii promocyjnych.